Zespół Aspergera – dorosłe życie
Liczba dorosłych z ZA i autyzmem wysokofunkcjonującym w pełnoetatowym zatrudnieniu jest niska, podczas gdy mogą oni wnieść do pracy takie cechy jak dokładność, umiejętność skupienia się na szczególe, uwagę i motywacje.
Osoby z ZA potrafią być także kreatywne i twórcze. Opublikowany w 2016 roku Ogólnopolski Spis Autyzmu (OSA), przygotowany przez zespół badawczy Uniwersytetu Warszawskiego, Stowarzyszenia Innowacji Społecznych Ukryty Potencjał (obecnie Mary i Max) i AWF w Poznaniu stworzył cenną okazję do zgromadzenia informacji na temat różnych aspektów życia dorastających i dorosłych osób z ASD.
Informacji udzieliło 129 osób z ASD oraz 360 rodziców, co stawia to badanie w rzędzie najbardziej miarodajnych opracowań w naszym kraju. Szczególny nacisk został położony na poznanie potrzeb wysokofunkcjonujących osób z autyzmem (w tym osób z zespołem Aspergera). Z raportu wynika, że połowa dorosłych osób badanych (45%) miała płatną pracę w chwili wypełniania ankiety – częściej pracowały kobiety i osoby po 24 roku życia Najczęściej wykonywanym zawodem był informatyk (21%). Większość pozostałych zawodów wymagało wyższego wykształcenia (nauczyciel, lekarz, prawnik, czy inżynier). Uczestnicy badania wykonywali także wolne zawody, takie jak fotograf, rysownik, dziennikarz czy tłumacz. Wśród osób zatrudnionych, wyższe wykształcenie posiadało 65% badanych. Pozostałe 35% osób pracujących miało wykształcenie średnie i wykonywało takie zawody jak programista, asystent w firmie, redaktor językowy czy kucharz.
Katja Schrodinger w swojej książce („Koci świat…”) odpowiada na pytanie: Czy najlepszy zawód dla Aspich to informatyk?
„Jeśli ktoś nie czuje tego tematu, nie należy go zmuszać, ale znaleźć coś, w czym dobrze się czuje. Lepsze są zawody niewymagające większych interakcji z ludźmi. Można podpiąć zainteresowania pod zawód w sposób niekontaktowy. Np. jeśli ktoś uwielbia pisać i marzy o dziennikarstwie, lepiej dla niego jest pisać artykuły w biurze lub w domu, niż zostać reporterem w terenie”
We wspomnianym już raporcie OSA mniej niż połowa osób badanych (42%) w wieku od 18 do 24 lat studiowała na uczelni wyższej. Niestety na tym etapie edukacji student z zespołem Aspergera pozostaje praktycznie sam, gdyż istniejące na wybranych uczelniach biura ds. studentów niepełnosprawnych przygotowane są do udzielania wsparcia studentom z niepełnosprawnością ruchową czy sensoryczną, np. z ograniczeniami słuchowymi oraz przewlekle chorym. Nie dostarczają odpowiedniego wsparcia studentom z ASD, gdyż zakładają, że takie osoby zgłoszą się same po pomoc. Rola rodzica jest już na tym etapie bardzo ograniczona, a młody dorosły nadal potrzebuje wsparcia. Wciąż brak przygotowanych asystentów, którzy mogliby wspierać osoby z ASD na stanowiskach pracy, szczególnie w początkowym okresie zatrudnienia. Nieco ponad połowa uczestników badania stwierdziła, że jest utrzymywana przez rodzinę. Blisko połowa wskazała na dochody z własnej pracy. Jedna czwarta badanych zadeklarowała, że otrzymuje rentę socjalną, 8% – rentę z tytułu niezdolności do pracy, a 15% – zasiłek z pomocy społecznej. Blisko jedna piąta wskazała na zarobki partnera lub współmałżonka oraz zgromadzone wcześniej oszczędności.
Temple Grandin stworzyła listę zawodów, których osoby z autyzmem nie powinny wykonywać oraz podzieloną na 3 części – w zależności od cech osobistych – listę zawodów odpowiednich dla Aspie. Sama autorka jest znakomitym przykładem tego, że pozostając wiernym swojej niecodziennej pasji, można odnieść zarówno sukces życiowy, jak i finansowy. Na rynku Polskim wciąż brakuje rozwiązań oraz literatury, która ułatwiłaby potencjalnym pracodawcom zaplanować miejsce pracy dostosowane do trudności osób z ASD tak, aby wykorzystać w pełni olbrzymi potencjał tych osób. Powoli powstają jednak propozycje skierowane do osób z ASD szukających pracy.